Жыў-быў элегантны кавалер; у яго толькi i было за душой, што падстаўка, каб здымаць боты, грабянец ды яшчэ вельмi прыгожы, нават франтаваты каўнерык. Вось пра каўнерык i пойдзе размова.
Каўнерык пажыў ужо на свеце i пачаў думаць пра жанiцьбу. Выпала яму аднойчы трапiць у начоўкi разам з падвязкай для панчохi.
— Ах! — усклiкнуў каўнерык. — Якiя вы стройныя, якiя пяшчотныя i мiлыя! Дазвольце ўведаць вашае iмя?
Але падвязка была вельмi сарамлiвая, гэтае запытанне здалося ёй нясцiплым, i яна змаўчала.
— Вы, мабыць, завязка? — не адступаўся каўнерык. — Штосьцi падобнае да тасьмы, што звужае сукенку на стане. Вось, вось, бачу: вы ўпрыгожанне i ў той жа час прыносiце карысць, понадзь мая!
— Будзьце ласкавыя, не заводзьце са мной гутаркi! — загневалася падвязка. — Я, здаецца, не давала для гэтага падставы!
— Ваша краса — самая лепшая падстава! — сказаў каўнерык.
— Ах, прашу, не чапляйцеся! — павысiла голас падвязка. — Вы падобныя на мужчыну!
— Канечне, я ж элегантны кавалер! — з гонарам прамовiў каўнерык. — У мяне ёсць падстаўка для ботаў i грабянец!
Вось i зманiў! Каўнерык проста хвалiўся: тыя рэчы былi не ягоныя, а яго гаспадара.
— Адчапiцеся, калi ласка, — не падпускала яго блiзка да сябе падвязка. — Я не прывыкла, каб так са мной паводзiлiся.
— Незачэпа! — буркнуў каўнерык.
Тут яго ўзялi, памылi, накрухмалiлi, павесiлi на спiнку крэсла, высушылi на сонцы, затым паклалi на прасавальную дошку.
Заявiлася гарачая прасавальная плiтка.
— Панi! — прамовiў каўнерык ёй. — Панадная ўдовачка! Як горача! Я ўвесь палымнею! Са мной штосьцi робiцца! Я сам не свой! Вы апякаеце мяне наскрозь! Ух!.. Прашу: вашу руку i сэрца!
— Ах ты рызман! — ганарыста сказала прасавальная плiтка i цяжка праехалася па каўнерыку. Яна ўяўляла сябе паравозам, што цягне за сабою па рэйках вагоны.
Каўнерык крыху абшморгнуўся; i з’явiлiся нажнiцы, каб падраўняць яму краi.
— О! — усклiкнуў каўнерык. — Вы, мусiць, знакамiтая танцоўшчыца, прыма-балерына! Вы гэтак хораша рухаецеся ножкамi! Нiколi не бачыў нiчога такога! Нiхто з жанчын не можа параўнацца з вамi!
— Ведаем! — сказалi нажнiцы.
— Вы вартыя быць графiняй, — прадаўжаў каўнерык. — Але, на жаль, я маю толькi гаспадара-франта, падстаўку для ботаў i грабянец… Ах, каб было ў мяне графства…
— Ды ён, здаецца, сватаецца?! — ускрыкнулi нажнiцы i ў злосцi гэтак спаласавалi каўнерык, што прыйшлося яго выкiнуць.
«Пасватацца хiба толькi да расчоскi?» — падумаў каўнерык i звярнуўся да яе:
— Проста дзiва, як захавалiся вашыя зубкi, фрэкен!.. Скажыце, вы калi-небудзь думалi пра замужжа?
— Чаму не думала! — адказала расчоска. — Я паненка зэдлiчка, на якiм твой гаспадар абувае боты.
— Паненка?! — усклiкнуў каўнерык.
Цяпер яму не было да каго сватацца, i ён пачаў з пагардай думаць пра жанiцьбу.
Час iшоў, i каўнерык разам з iншым рыззём трапiў на папяровую фабрыку.
Там сабраўся вялiкi рыззёвы гурт.
Тоненькiя анучкi, як i трэба, трымалiся далей ад тоўстых. Тут у кожнай знайшлося пра тое-сёе расказаць, а ў каўнерыка, канечне, больш, чым ва ўсiх, ён быў хвалько з хвалькоў.
— У мяне была процьма нарачоных! — лапатаў ён. — Проста бегалi за мной! Ды i як не бегаць: накрухмалены, я выглядаў сапраўдным франтам! У мяне нават былi ўласная падстаўка для ботаў i грабянец, хоць я iмi нiколi не карыстаўся… Паглядзелi б вы на мяне, калi я, бывала, ляжаў на баку!.. Нiколi не змагу забыць першую нарачоную — завязку! Яна была такая тонкая, пяшчотная, мяккая! З-за мяне ў балею з вадой кiнулася! Была яшчэ адна, удоўка, — загарэлася да мяне такiм каханнем, што аж пабялела!.. Але я яе пакiнуў, i яна пачарнела з гора. Яшчэ была прыма-балерына, — гэта яна ранiла мяне, бачыце? Свавольная, гарэзная была! Мая ўласная расчоска таксама кахала мяне да таго, што ажно змарнавала свае зубы. Адным словам, нямала было ў мяне розных прыгод… Але болей за ўсё мне шкада падвязку цi, лепш сказаць — завязку, бо яна з-за мяне кiнулася ў балею. На жаль, нямала награшыў я… Час, час мне пераўтварыцца ў белую паперу!
Жаданне яго збылося: усё рыззё пераўтварылася ў белую паперу, а каўнерык вось у гэты самы аркушык, на якiм надрукавана яго гiсторыя. Так ён быў пакараны за сваю лiшнюю ману.
I нам варта паводзiцца асцярожней: хто ведае, можа, i таму-сяму з нас прыйдзецца некалi трапiць у ахапак лахманоў i пераўтварыцца ў белую паперу, на якой надрукуюць нашу ўласную гiсторыю, i тады пойдзеш разносiць па белым свеце ўсё патаемнае пра самога сябе!