Даўным-даўно жыў-быў на свеце кароль. Ён так любiў прыбiрацца, што трацiў на новую адзежу ўсе свае грошы. Парады, тэатры, загарадныя прагулкi яго цiкавiлi толькi тым, што можна было лiшнi раз паказацца ў новым уборы. На кожную гадзiну дня быў у яго асобны ўбор.
У сталiцы таго караля жылося вельмi весела. Амаль штодня туды наведвалiся замежныя госцi.
I вось аднаго разу прыехалi два ашуканцы. Яны выдалi сябе за ткачоў i сказалi, што могуць вырабiць такую цудоўную тканiну, якой не ведаў яшчэ свет. Нiбыта яна, апроч незвычайных малюнкаў i расфарбовак, робiцца нябачнай для кожнага, хто не на сваiм месцы альбо безнадзейна дурны.
Каралю спадабалася прапанова ашуканцаў. Ён прыняў iх, даў багата грошай, загадаў тут жа ўзяцца за справу. Падумаў кароль: «Вось гэта будзе ўбор! Адразу даведаюся, хто з маiх саноўнiкаў не на сваiм месцы, хто з iх разумны, а хто дурань».
Самазванцы-майстры паставiлi два ткацкiя станкi i пачалi рабiць выгляд, што руплiва працуюць. А на станках, каб вы ведалi, нiякай пражы не было. Хаця яны i патрабавалi для працы найтанчэйшага шоўку i найчысцейшага золата. Усё гэта хавалi ў кiшэнi, а самi праседжвалi за пустымi станкамi зранку да ночы.
Каралю вельмi хацелася паглядзець, якая ж тканiна атрымлiваецца ў майстроў. Але ён прыгадаў пра яе чароўныя якасцi i вырашыў праверыць свайго старога мiнiстра. Падумаў пры гэтым: «Мiнiстр разумны, з годнасцю займае сваё месца. Ён добра разгледзiць тую тканiну».
I вось стары мiнiстр увайшоў у залу, у якой за пустымi станкамi сядзелi ашуканцы.
«Божа, памiлуй! — падумаў мiнiстр. — Я нiчога не бачу». Але ўслых не адважыўся сказаць такое.
Ашуканцы паважлiва папрасiлi яго падысцi блiжэй да станка i сказаць, як яму падабаюцца ўзор i фарбы тканiны. Бедны мiнiстр, як нi ўзiраўся, нiчога не бачыў. Ды i бачыць не мог.
I зноў падумаў: «Божа, няўжо я такi дурны? Ратуй божа, каб нiхто пра гэта не даведаўся. Не, нельга прызнавацца, што я не бачу тканiны!»
— Што ж вы нiчога не гаворыце нам? — спытаў адзiн з ткачоў.
— О, гэта вельмi мiла! — адказаў мiнiстр. — Якi ўзор, якiя фарбы! Так, так, я паведамлю каралю, што мне надзвычай спадабалася ваша праца!
— Рады старацца! — сказалi ашуканцы.
I яны сапраўды старалiся. Пачалi патрабаваць яшчэ больш грошай, шоўку, золата. Забiралi сабе ўсё, а каля пустых станкоў сядзелi толькi для выгляду.
Паслаў кароль да ткачоў свайго новага саноўнiка. Даручыў яму паглядзець, цi хутка будзе закончана праца. З iм, прыстойным служкам караля, адбылося тое, што i з старым мiнiстрам. Ашуканцы абвялi i яго вакол пальца. I ён давёў каралю, што вельмi чароўную тканiну вырабляюць ткачы.
Хутка ўвесь горад загаварыў пра таямнiчую тканiну, з якой будзе зроблены новы каралеўскi ўбор.
Тут ужо i самому каралю закарцела зiрнуць на дзiва. З цэлай свiтай прыдворных ён заявiўся ў майстэрню да хiтрых ашуканцаў.
— Цуд! Цi не праўда? — наперабой закрычалi пабываўшыя ўжо тут чыноўнiкi. Якi малюнак?.. А фарбы?..
I яны паказвалi пальцамi на пустыя станкi, як бы самi бачылi там нешта.
«Што за глупства! — падумаў кароль. — Я нiчога не бачу! Неверагодна, няўжо i я такi бязглузды, як мае мiнiстры?.. Тады не быць мне каралём. А гэта горш за ўсё…»
— О, вельмi, вельмi мiла! — сказаў урэшце кароль. — Я ўхваляю!..
I ён задаволена пахiтваў галавой, разглядваючы пустыя станкi. Не хацеў прызнацца, што не бачыць таго, што бачаць яго мiнiстры.
Тут ужо i свiта караля ў адзiн голас пачала паўтараць:
— Вельмi, вельмi мiла!.. Зрабiце, ваша вялiкасць, з гэтай тканiны касцюм для блiжэйшай урачыстай працэсii.
Усе былi ў такiм захапленнi, што кароль раздобрыўся i ўзнагародзiў ашуканцаў рыцарскiмi крыжамi i надаў iм званне прыдворных ткачоў.
Усю ноч напярэдаднi ўрачыстасцi прасядзелi ашуканцы ў майстэрнi. Спалiлi больш за шаснаццаць свечак. Усе верылi, што ткачы рыхтуюць новае адзенне каралю.
Урэшце яны аб’явiлi:
— Гатова!
Кароль у суправаджэннi свiты сам завiтаў у майстэрню. Ашуканцы прадставiлi яму нябачны ўбор, хлуслiва прыгаворвалi:
— Вось гэта — штаны!.. Гэта — камiзэлька!.. А во — кафтан!.. Усё — цуд!.. Лёгкае, што павуцiнка, i не адчуеце на целе!.. У гэтым i хараство!..
— Так, так! — паўтаралi прыдворныя, хаця нiчога не бачылi i бачыць не маглi.
— А цяпер, ваша каралеўская вялiкасць, зрабiце ласку, скiньце з сябе ўсе адзёжкi i станьце перад вялiкiм люстэркам. Мы адзенем вас!
Кароль раздзеўся дагала. Ашуканцы ўзялiся прыбiраць яго. Рабiлi выгляд, нiбыта адзяюць на яго каралеўскую мантыю. Быццам нешта прымацоўвалi ў плячах, на талii. А кароль паварочваўся перад люстэркам ва ўсе бакi.
— Божа, як усё падыходзiць!.. Як цудоўна сядзiць на каралю новы ўбор!.. шапталiся прыдворныя, нiхто не асмельваўся сказаць праўду.
У такiм новым адзеннi кароль выйшаў на вулiцу. Камергеры, якiя заўсёды насiлi шлейф каралеўскай мантыi, i цяпер як бы неслi яе. Усе людзi, як убачылi караля, наперабой загаварылi:
— Ах, якое прыгожае новае адзенне ў караля! Як добра сядзiць на iм! Якая шыкоўная мантыя!
Нiводзiн чалавек не прызнаўся, што нiчога не бачыць. Нiхто не хацеў прызнацца, што ён дурань альбо сядзiць не на сваiм месцы. Нi адзiн касцюм караля не выклiкаў яшчэ такога захаплення.
— Дык ён жа голы! — закрычаў раптам нейкi маленькi хлопчык.
— Паслухайце, што гаворыць бязвiннае дзiцё, — сказаў яго бацька.
Усе пачалi шэптам перадаваць адзiн аднаму словы хлопчыка.
— Ды ён жа зусiм голы! Во, хлопчык кажа, што ён зусiм не адзеты! закрычаў урэшце ўвесь народ.
I каралю зрабiлася жудасна. Яму падалося, што народ гаворыць праўду. Але ж трэба было давесцi ўрачыстую цырымонiю да канца.
I ён выступаў яшчэ больш велiчна пад сваiм балдахiнам, парадным навесам, а камергеры iшлi за iм i прытрымлiвалi мантыю, якой не было.